Медиумскиот мрак и изборите

Наместо да бидат вистински репрезенти на објективното и непристрасно информирање на јавноста, но и градители на јавното мислење, најголемиот дел од строго контролираните медиуми во Македонија, се веќе длабоко навлезени во креирањето на глобалното затапување на сетилата на македонската публика која не кореспондира со реалната општествено-политичка и социјална состојба, и со длабоката криза на интелектуалците и на критичкото мислење. За жал, и последниот меѓупартиски договор, не остава простор за оптимизам за каква-таква регулација на медиумската сфера...  

Анализата „Медиумскиот мрак и изборите“ на уредникот на ЦИВИЛ Медиа, Синиша Станковиќ, покрај објаснувањето на причините поради кои Македонија стана „темен  вилает“ и доживеа огромен пад во извештаите и листите на држави - според слободата на медиумите и на јавното мислење, го опфаќа и плетењето на мрежите меѓу новинарството и политичките и бизнис елити во суверена Македонија, особено во контекст на десетгодишната континуирана пресија на актуелната власт.

Во продолжение е интегралниот текст на анализата објавен во публикацијата „Слободни избори: Услов за кој не се преговара“, во издание на ЦИВИЛ - Центар за слобода:

По ослободувањето на јавниот сервис МРТВ и по неминовното, опортунистичко-јагмаџиско конвертитство на сопствениците на досега строго контролираните национални медиуми – „спонзори“ на владејачките партии, паралелно со денфувањето на притисоците врз неколкуте преостанати продемократски медиуми, со сè пошироката бафер-зона на освестените и охрабрени граѓан(к)и, широчината на дефиницијата „кредибилни“, можеби, ќе опфати какви-такви избори...

Но, по деценија организирано и во детали планирано масовно труење на јавноста за вистински демократски избори, на Македонија ќе ѝ биде неопходен долг период на демократска детоксикација. Процес на пречистување, наменет за заздравување и освестување на населението – до кое дереџе е стрмоглавена државава, како и за враќање на вредносните критериуми и за коренити промени за воспоставување морални и професионални норми...

Цела деценија Македонија е темен вилает, дури ако се споредува со преостанатиот дел на кутриот Балкан, и длабока црна дупка, која во медиумска смисла е светлосни години далеку од европските стандарди и норми и која, што е уште потрагично, секој ден сè позабрзано се оддалечува од цивилизираниот свет. И за тоа, на рационалните и слободномислечките луѓе во Вилаетот, не им се неопходни ни податоците за соблазнителните падови на Македонија на списоците на (не) слободни држави на „Репортери без граници“, „Фридам рипорт“ или „Амнести интернешнел“, зашто тие, присилени да живеат во држава чија власт е глува и бесчувствителна кон сите апели и предупредувања од Македонија – додека за оние од странство лицемерно се обврзува дека ќе се смени, за потоа да си игра мајтап со нив на домашен план – едноставно, врз сопствена кожа ги чувствуваат последиците од густиот медиумски мрак. (Сите оние што собраа пари и храброст, 600.000 образовани и доблесни луѓе, со дипломи или вештини, избегаа не свртувајќи се, што подалеку од „оазата на мирот“, која „преродбениците“ опиени со антика и барок, ја деградираа во карикатурална „кич-престолнина на Европа“).

Ако во првите десетина години на суверена Македонија медиумскиот монопол на НИП „Нова Македонија“ и на МРТВ лесно ги задушуваше ретките изблици на новинарска храброст да се проговори за оркестрираните фалбоспеви за тогашната власт на СДСМ, чии министри си дозволуваа отворено и неказнето да им се закануваат на новинарите со објавување нивни досиеја или иронично да порачуваат дека здодевните новинари што се осмелуваат да поставуваат прашања за нивната ароганција, само треба да се нахранат со фекалии (погруба варијанта на бугарската верзија за „фрлање коска“ на новинарите), со доаѓањето на власт на „јапи-верзијата“ на ВМРО-ДПМНЕ (штедро потпомогната од послушничката ДУИ, чија пацификација се сведе на рецитации за НАТО и ЕУ, со понекоја шлаканица за непослушните журналисти и со различни изјави, „кому иде“ - приспособувани за меѓународната, па за етнички-македонската, па за етнички-албанската јавност), почна монструозниот план за задушување на слободната мисла и на јавниот збор во Македонија, на секој обид за спротивставено мислење, скраја да е, блага критика за грешките на препотентните „народоусреќители“ од власта...

Хаосот со намерното создавање стотици електронски гранап-медиуми („поздрави и честитки за нашите слушатели“) и постепеното, ама ефикасно, уништување на печатените медиуми со нелојална конкуренција при рекламирањето на владејачката партија и на државните институции (потпомогнато и од его-триповите на дел од сопствениците на печатените медиуми, кои, за разлика од ситуацијата во другите балкански држави, не снаоѓајќи се во новите услови, всушност, со основна идеја-водилка да станат „калиф наместо калифот“, инаетчиски, самите ја долносуваа цената на своите медиуми), го трасираше патот кон актуелното безумие. Лека-полека, власта ја префрли острицата на ударот од новинарите врз сопствениците на медиумите. А најголемиот дел од нив, пак, заталкани во медиумскиот бизнис, од страв, под брутален рекет, или заради полнење на чекмеџето, иако главно, алваџиско-бозаџиски настроени кон политиката и новинарството, сепак, успеваа да изнајдат доволен број теледиригирани уредници што беспоговорно ги исполнуваа наредбите од Централата (Центарот за комуникации на ВМРО-ДПМНЕ, или во последните години, стриктно членовите на Фамилијата...), и ги сосекуваа во корен сè поретките и сè поиздишени обиди на новинарите да се занимаваат со сопствената професија и да си ги бранат достоинството и честа. Така, медиумската поплава наместо со квантитетот да издиференцира квалитет, на површина исфрли многу реа и ѓубре...

Пред очите на вџашената или помирената со судбината македонска јавност, во новинарството изникнаа едно чудо натрапници и „петтоколонаши“ - шиткачи на професијата, се накотија, неграмотници, маргиналци, хејтери, празни личности што сите свои фрустрации (дијагнози?) од промашените животи ги блујат директно во етерот, сеејќи омраза кон инакумислечките и загадувајќи ја медиумската сфера, моделирајќи виртуелна реалност низ приземна и проѕирна пропаганда, чии илјадници лаги, за жал, со десетгодишното повторување како мантра - за најуспешната власт што гради и „остварува“, за светските заговори против „библиската земја“ и за домашните предавници и шпиони на странските служби, станаа вистина за добар дел од недоволно информираната популација. Особено за руралната, како и за повозрасните категории граѓан(к)и, поткупени или со субвенции или со бенефиции (со кои се уште позапустени селата и земјоделството и се задолжени неколку генерации внуци и паравнуци)... И, што е уште пострашно, лагите станаа и еден вид блиндирано стаклено ѕвоно за стотиците илјади буџетари (сеедно дали се натискани во канцелариите со партиска книшка на ВМРО-ДПМНЕ или на ДУИ - за сателитските „пајтон-партии“ и дума да не се арчи – според мотото, кое од „клати врата - примај плата“, прерасна во тепачка за столче кај оние што и одат на работа или во „седи си дома - примај плата“ за правична застапеност, ама не на меѓунационален, туку на коалициски план), или се само „обични“ луѓе, кои и биле професионалци, но веќе цела декада, згрчени од страв за егзистенцијата, молчат и трпат...

Властите брутално ги егзекутираа традиционалните продемократски медиуми во Македонија, и новинарството одамна ни е на умирачка. Живурка како-така, низ новите медиуми, на социјалните мрежи, преку вресокот на граѓанските новинари, активистите, борците за слобода... Но, и тој простор, како претходно, со окупацијата на медиумскиот простор на локално ниво со мрежата општински или регионални телевизии под чадорот на ВМРО-ДПМНЕ, се инфицира со стотици ѓоа-портали со непознати сопственици и извори на приходи, чија основна намена е ширење лаги и сеење омраза.

Се додека во Македонија во медиумите се молчи за 80 мртви бебиња и 40 мртви пациенти во психијатриска болница, а се објавуваат вести за свечено сечење лента на пешачки премин од в.д. премиерот, едноставно, нема шанси за реанимација на медиумската сцена... За жал, со вакви медиуми, навистина слободни и фер избори во Македонија, едноставно, не се можни во догледен период...