Невладините до ЕУ, САД и ОБСЕ: Вистински реформи за слободни избори!

Денеска, 78 граѓански организации, платформи и иницијативи, испратија писмо до претседателот на ЕК Јункер, потпретседателката на ЕК и висока претставничка на ЕУ за надворешни работи и безбедносна политика Могерини, делeгацијата на ЕУ во Македонија, пратениците во Европскиот парламент, раководителот на Сениорската експертска група - Прибе, ОБСЕ, амбасадите на земјите на ЕУ и САД, а копија му е испратена и на еврокомесарот Хан.

Во писмото се вели:

Почитувани,

Поминаа повеќе од седум месеци откако Европската комисија ги усвои Итните реформски приоритети и експертските препораки од „Извештајот на Прибе“.

За жал, во овие седум месеци не бевме сведоци на вистински реформи кои требаше да доведат до надминување на политичката криза во Република Македонија. Наместо почитување на темелните вредности на ЕУ, сè уште сме сведоци на недемократски процеси, непочитување на човековите права и газење на Уставот на Република Македонија. Наместо конструктивен политички дијалог меѓу власта, опозицијата и граѓанското општество, сведоци сме на донесување еднострани одлуки. Наместо владеење на правото и почитување на принципот на поделба на власта, сведоци сме на политичко самоволие и узурпирање на законодавната и судската власт од страна на извршната власт.

Наспроти барањата на Европската комисија за итни реформи, за жал, констатираме дека во последниве седум месеци:

• Не се преземени конкретни чекори за деполитизација на судството.
• Нема јасни сигнали дека функционира судскиот и парламентарниот надзор над УБК, ниту дека е прекинат директниот пристап на УБК за пресретнување на комуникациите.
• Се попречува и опструира независноста на регулаторните и надзорните тела.[1]
• Нема конкретни мерки за департизација на јавната администрација.[2]
• Не се преземени мерки за одделување на државните од партиските активности.[3]

Не се испочитуваа ниту конкретните експертски препораки кои требаше да овозможат и гарантираат фер и слободни избори:

• Нема судска, ниту политичка разрешница за директното политичко влијание во изборните манипулации.
• Конституирањето на Државната изборна комисија доцнеше четири ипол месеци и оневозможи истата ефективно да ги истражи обелоденетите нерегуларности од претходните избори.
• Не се навремено адресирани недостатоците кои се констатирани во поглед на Избирачкиот список.[4]

Наспроти препораките за надминување на сериозната медиумска криза во Република Македонија, сведоци сме на нејзино продлабочување. Сè уште се видливи „нездравите врски“ помеѓу главните медиуми и владиниот врв кој продолжува да ја игра улогата на главен уредник на вести во медиумите кои ги корумпира или контролира. Продолжи политичкиот притисок и заплашувањето, како и говорот на омраза и поттикнувањето насилство кон критичарите на власта. Јавниот сервис не покажува никакви знаци на непристрасно и независно известување, во функција на јавниот интерес. Медиумската криза се продлабочи и со синхронизираната смена на неколку главни уредници.

Посебно загрижувачки се и постојаните опструкции на работата на Специјалното обвинителство, кое требаше да има целосна автономија во истражувањето и гонењето кривични дела поврзани, и кои произлегуваат од содржината на неовластено следење на комуникациите. Попречувањето на работата на Специјалното јавно обвинителство оневозможува ефикасна истрага за укажувањата за криминал, констатирани и во Извештајот на Прибе.[5]

Во услови кога не се остварени основните реформски препораки, и кога не се изведени пред лицето на правдата учесниците во изборен криминал, сметаме дека е скандалозно едностраното, самоволно и противуставно донесување одлука за одржување избори на 24 април 2016, од страна на Собранието на РМ, во отсуство на поголемиот дел од опозицијата. Не помалку скандалозно е и неосудувањето на ваквата еднострана одлука од страна на Европската комисија (што може да се сфати како поддршка на политичкото самоволие). Скандалозно е инсистирањето на датум за избори, ставањето во втор план на Итните реформски препораки и игнорирањето на апелот на голем број граѓански организации кои бараа остварување на реформите за фер и слободни избори.

Почитувани,

Токму вие повикувавте на почитување на основните вредности на кои е втемелена ЕУ, како предуслов за надминување на политичката криза во Република Македонија: „демократијата, еднаквоста, почитувањето на човековите права и владеење на правото“. Токму вие јавно повикувавте да бидат постигнати суштинските стандарди за демократско владеење, да биде обезбедена транспарентност во јавните работи, да се гарантира слободата на медиумите и да се засили борбата против корупцијата.

Токму затоа ние, како граѓани на Република Македонија и носители на суверенитетот, бараме од Вас:

• Доследно да се придржувате до основните вредности на кои е втемелена ЕУ, за кои тврдите дека се во основата на Итните реформски приоритети и експертските препораки од Извештајот на Прибе.
• Да останете доследни во инсистирањето за спроведување ВИСТИНСКИ РЕФОРМИ ЗА ФЕР И СЛОБОДНИ ИЗБОРИ. Инсистирањето само на датум за избори, без претходно да бидат спроведени реформи за фер и слободни избори, може да доведе само до продлабочување на политичката криза во Република Македонија.
• Јасно да го осудите едностраното, самоволно и противуставно донесување на одлуката за одржување избори на 24 април 2016, од страна на Собранието на РМ, во отсуство на поголемиот дел од опозицијата.

Ние граѓаните и активистите од граѓанските организации очекуваме Европската Унија и натаму да биде наш сојузник и партнер во борбата за демократизација на Република Македонија. Во спротивно, со жалење ќе мораме да констатираме дека ЕК станува соучесник во газењето на демократијата, човековите права и владеењето на правото во Република Македонија.

Без исполнувањето на условите за слободни, фер и демократски избори, што подразбира нужно одложување на постојниот датум, ние како граѓански активисти немаме друга опција освен да повикаме на бојкот на изборите закажани во април и на масовни протести против режимот кој продолжува да ги гази демократијата, човековите права и владеењето на правото во Република Македонија.

Со почит,

Банка за храна Македонија | Vox Academica | Граѓанска иницијатива „Арсена“ – Гевгелија | Граѓанска иницијатива ГО САКАМ ГТЦ | Еколошко друштво „Дешат“ – Дебар | Еколошко друштво „Планетум“ – Струмица | Здружение „Женски форум“ – Тетово | Здружение „Студентска организација ИЗЛЕЗ“| Здружение за граѓанско општество „8-ми Септември“ – Скопје | Здружение за демократија, дебата, дијалог, децентрализација – ПЛАН 4Д | Здружение за економско–политички истражувања и анализи КВАНТУМ ПРИМА – Кавадарци | Здружение за еманципација, солидарност и еднаквост на жените – ЕСЕ | Здружение за култура и уметност „Сцена“| Здружение за развој и активизам „Аква“ – Струга | Здружение за развој на култура и заштита на културно наследство „Контекст – Струмица“ | Здружение за унапредување на родовата еднаквост „Акција Здруженска“ – Скопје | Здружение за ширење на демократија и демократски принципи ПРОЕКТ-ЕУ – Кавадарци | Здружение Млади европски федералисти (ЏЕФ Македонија) | Здружение на балканските Еѓипќани во Македонија | Здружение на граѓани „Бистра“ – Ростуше | Здружение на граѓани „Вратете насмевка“ – Велес | Здружение на граѓани „За нас се работи“ – Битола | Здружение на граѓани „НОВУС“| Здружение на граѓани „Патокази“ – Гевгелија | Здружение на граѓани Есперанца – Светски културен центар Скопје | Здружение на граѓани за промоција на женската активност Тиииит! Инк. – Скопје | Здружение Центар за стратегии и развој ПАКТИС – Прилеп | Здружението за заштита на културниот идентитет на Египќаните ИЗИДА 41/21 – Ресен | Здружението за критички пристап кон родот и сексуалноста „СУБВЕРЗИВЕН ФРОНТ“ Скопје | Здружението за локален развој „Акција Плус“ – Ресен | Здружението за млади, човекови права и демократија УФУК | Здружението за советување, лекување, реинтеграција и ресоцијализација на лица зависни од психоактивни супстанци „Избор“ – Струмица | Иницијатива „Паркобрани“| Институтот за човекови права | Интернет Хотлајн Провајдер Македонија | Јадро – асоцијација на независната културна сцена | Коалиција „Сексуални и здравствени права на маргинализирани заедници“ | Коалицијата за одржлив развој – КОР | Коалицијата на здруженија на граѓани „Сите за правично судење“ | Контрапункт – асоцијација за развој на критичка теорија, социо–културен активизам и современи културни практики | Македонскиот центар за европско образование | Метаморфозис, Фондација за интернет и општество | Младински културен центар – Битола | Мултиетничко здружение „Флоренс Најтингејл“ | Национален совет за родова рамноправност | НВО Инфоцентар | Организација Јустиција | Организација на жени од Струмица | Платформа за граѓанска политика „АЈДЕ!“ | Плоштад Слобода | Подружница на Кралското Норвешко опшество НОРГЕС ВЕЛ во Република Македонија Крива Паланка | Прогрес–Институт за социјална демократија | ПРОФИЦИО – Мултиетничка толеранција преку економски просперитет | Здружение Радика-ДЕ - Дебар | Реактор - Истражување во акција | Регионален центар за одржлив развој – Кратово | Ромска организација за мултикултурна афирмација РОМА С.О.С. – Прилеп | Рурална Коалиција – Куманово | Синдикатот на македонската дипломатска служба | Транспарентност Македонија | Фондација за развој на локалната заедница – Штип | Фондација Отворено општество – Македонија | Форум – Центар за стратегиски истражувања и документација | Форум за истражување на безбедносни политики „Секуритас“ – Битола | ФРУ – Факултет за работи што не се учат / АКТО | Хелсиншки комитет за човекови права на Република Македонија | Центар за демократски развој и иницијативи во Mакедонија – ЦДРИМ | Центар за едукација и развој  | Центар за истражување и информирање за животната средина „Еко-свест“ | Центар за истражување и развој на општеството „Визио“ – Кичево | Центар за истражување, комуникации и развој „Паблик“| Центар за меѓуетничка толеранција и бегалци | Центар за одржлив развој на заедницата – Дебар | Центар за развој на локалната демократија | Центар за развој на медиуми | Центар за современи уметности | ЦИВИЛ – Центар за слобода | Центар за развој на заедницата – Кичево

[1] На Народниот правобранител не му беше овозможено да изврши ефикасна истрага за кршењето на човековите права во врска со скандалот со прислушувањето; Државната комисија за борба против корупцијата не презеде никакви ефективни мерки во врска со јавно обелоденетите докази за корупција на највисоко ниво; а на чело на Дирекцијата за заштита на лични податоци е поставено лице за кое беа обелоденети сериозни докази за вклученост во изборен криминал.

[2] Владата продолжува со масовна акција на предизборни вработувања и притисоци  врз административците. Не е суспендиран законот за времени вработувања во јавната администрација.

[3] И по оставката Груевски продолжи да води партиска кампања со државни ресурси која беше покриена од провладините медиуми.

[4] Според официјалното соопштение на претседателот на ДИК од 17.01.2016 година, за прочистување на избирачкиот список по новата методологија ќе бидат потребни 85 дена или речиси три месеци.

[5] „...масивно прекршување на основните права, вклучително и правото да се учествува во јавните работи и правото на глас“ „ очигледна директна вмешаност на високи владини и партиски функционери во нелегални активности вклучително и изборни измами, корупција, злоупотреба на власта и овластувањата, конфликт на интереси, уцени, изнудување (притисок врз вработени во јавниот сектор да гласаат за одредена партија со закана за нивно отпуштање), итн.